Vestiduras e ornamentos sacros

d) Vestiduras e ornamentos sacros

As vestiduras pertencen tamén aos elementos materiais da liturxia. Teñen tamén o seu profundo significado. Vestir unha determinada roupa significa asumir a personalidade correspondente, asumir unha identidade, posta de manifesto nesas vestiduras; por exemplo, bátaa do médico, o uniforme militar, a sotana do sacerdote, etc. Estas vestiduras non indican un poder sobre ninguén; senón un servizo aos demais.

Vestiduras do diácono

- Dalmática:

Do latín dalmatica vestis, túnica ou vestidura de Dalmacia. Vestido litúrxico en forma de túnica até os xeonllos, con mangas amplas, que usan os diáconos sobre a alba e a estola. Os primeiros cristiáns tomárona dos romanos e estes, do pobo dos dálmatas (hoxe países balcánicos). Vestíana as persoas de dignidade.

- Estola cruzada: de ombreiro esquerdo cara ao dereito, en forma descendente.

Vestiduras do presbítero ou sacerdote

- Amito: pequeno lenzo rectangular, de liño branco, colocado debaixo da alba que poden usar os ministros sobre os ombreiros e ao redor do pescozo, debaixo da alba, para ocultar os vestidos comúns. Tiña un significado alegórico: servía en defensa contra as tentacións diabólicas e a moderación das palabras. Hoxe xa non se adoita usar, porque as albas veñen confeccionadas de forma que cubran o pescozo, e xa non con pescozo en forma de V.

Esta é a oración que rezaba o sacerdote ao porse o amito:

Impón na miña cabeza, Señor, o casco da salvación, para rexeitar os asaltos do diaño.

- Alba:

Do latín alba, branca. É unha vestidura litúrxica común a todos os ministros. É unha túnica tallar branca de mangas longas que cobre todo o corpo e revístese sobre o vestido común. O sacerdote representa con esa alba a pureza que o home recibe polos méritos do misterio pascual de Cristo. Tamén significa a penitencia e a pureza de corazón que debe levar o sacerdote ao altar. A alba colócase sobre o cleriman ou a sotana.

Esta é a oración que reza o sacerdote ao porse a alba:

Purifícame, Señor, e limpa o meu corazón, para que purificado co sangue do Cordeiro, poida gozar de gócelos eternos.

- Roquete:

Do latín Rochetum, especie de alba curta, até a altura dos xeonllos, que se usa sobre a sotana ou o hábito relixioso. Tamén se chama sobrepelliz. Pode ser usada polo sacerdote ou o diácono para expor o Santísimo, para unha celebración de Bautismo, para un matrimonio.

- Cíngulo:

Do latín cingulum, cinto. É corda ou cordón coa que se axusta a alba á altura da cintura. Aínda que o seu uso é simplemente utilitario, con todo, poderiamos ver que co cíngulo o sacerdote ata á pureza da alba a todo o mundo, aos fieis e lévaos ao altar para ofrecelos na celebración.

Esta é a oración do sacerdote ao porse o cíngulo:

Cíngueme, Señor, co cinto da pureza e extingue nas miñas entrañas o lume da concupiscencia, para que permaneza en min a virtude da continencia e da castidade.

- Estola:

Do grego stolé, vestido. É peza de tea ao redor do pescozo do sacerdote, usada para as celebracións litúrxicas. Úsana os bispos e presbíteros, colgando do pescozo cara adiante; e os diáconos, desde un ombreiro até a cintura atravesando en diagonal as costas e o peito. É símbolo dos poderes sacros que recibe o sacerdote, como pastor que leva ás súas ovellas sobre os seus ombreiros, como mestre que ensina aos seus discípulos; como guía que conduce ás almas cara á vida eterna.

Esta é a oración que reza o sacerdote ao porse a estola:

Devólveme, Señor, a túnica da inmortalidade, que perdín polo pecado dos primeiros pais; e, aínda que me achego aos teus sacros misterios indignamente, feixe que mereza, no entanto, o gozo eterno.

- Casulla:

Do latín casula, cabana. Vestimenta litúrxica ampla e aberta polos costados para a celebración da Misa. Úsase sobre a alba e a estola. Confeccionada en tea, ten a forma dunha capa pechada por diante ou poncho. Cambia a súa cor segundo a celebración e o tempo litúrxico. Simboliza a caridade que cobre todos os pecados e por apoiarse sobre os ombreiros, o suave xugo do Señor.

Esta é a oración que di o sacerdote ao porse a casulla:

Señor, que dixeches: O meu xugo é suave e a miña carga lixeira, feixe que o leve de tal maneira que alcance a túa graza. Amén.

Vestiduras do bispo

- Mitra:

Gorro que usan os bispos e abades desde o século X. Está formado por dous anacos de tea acartonada cosidos ou pegados polos costados, e aberto na parte superior. Símbolo do poder e servizo espiritual. O bispo neoelecto recíbea coma se fose unha exhortación a esforzarse para que nel brille o resplandor da santidade e mereza recibir a coroa de gloria que non se marchita cando apareza Cristo, o Príncipe dos pastores .

- Ínfulas:

Cintas que colgan detrás da mitra. Significan que o ministro debe posuír a ciencia do Antigo e do Novo Testamento.

- Anel:

Do latín anellus, anel. Insignia propia dos bispos. Simboliza o seu desposorio coa Igrexa local ou diocese. Tamén poden usalo algúns abades e abadesas.

O anel que se impón ao bispo significa que contrae sacras nupcias coa Igrexa....

Recibe este anel, signo de fidelidade e permanece fiel á Igrexa, esposa santa de Deus...

Este anel, símbolo nupcial, expresa o vínculo especial do bispo coa Igrexa. Para min é unha chamada cotiá á fidelidade. Unha especie de interpelación silenciosa que se fai ouvir na conciencia: doume totalmente á miña Esposa, a Igrexa. Son suficientemente para as comunidades, as familias, os mozos e os anciáns, e tamén para os que aínda están por nacer. O anel lémbrame tamén a necesidade de ser sólido elo na cadea da sucesión que me une aos Apóstolos...

- Báculo:

Do latín baculum, bastón. Insignia litúrxica propia do bispo como pastor da comunidade; recíbeo o día da súa ordenación e úsao cando preside unha celebración na súa diocese. Simboliza que é bo pastor das ovellas, que apacienta, instrúe, garda e deféndeas, como Cristo, o Bo Pastor. É o signo da autoridade que compete ao bispo para cumprir o seu deber de atender ao seu grei. Tamén este signo encádrase na perspectiva da preocupación pola santidade do Pobo de Deus...

Nel vexo simbolizadas tres tarefas: solicitude, guía, responsabilidade. Non é un signo de autoridade no sentido corrente da palabra. Tampouco é signo de precedencia ou supremacía sobre os outros; é signo de servizo... Servir! Como me gusta esta palabra! Sacerdocio ministerial, un termo que sorprende...O bispo ten a precedencia no amor xeneroso polos fieis e pola Igrexa .

- Solideo:

Do latín solus, só, e Deo, a Deus. Gorro de tea en forma de casquillo que usan os bispos, e cobre a coronilla. Se son bispos, a cor do solideo é violeta; se son cardeais, é vermello, e o Papa úsao de cor branca. Simboliza a protección de Deus e a dedicación a só Deus.

- Pectoral:

Do latín pectus, peito. É cruz de metal, madeira, marfil que levan os bispos sobre o peito, como insignia do seu cargo e dignidade. Na celebración da Misa poden levala sobre a casulla. O día da ordenación episcopal toman e aceptan sobre as súas costas, dun modo máis comprometido, a cruz de Cristo, que non faltará no seu ministerio episcopal.

Vestiduras do papa

- Tiara

Especie de mitra circular con tripla coroa que, desde o século XII até o Papa Pablo VIN, usaban os bispos de Roma como insignia propia. Representaba o triplo poder do Papa como bispo de Roma, supremo pastor da Igrexa e xefe dos Estados Pontificios.

As vestiduras do Papa son brancas: sotana, faja, solideo.

Vestiduras dos ministros extraordinarios da Sacra Comuñón

- Túnica ou toga:

Vestidura sacra que deben colocarse os ministros para repartir a Comuñón. Indica o respecto e a veneración con que hai que repartir a Sacra Comuñón.