Elementos naturais da liturxia

A Igrexa, cantora da natureza e do seu Creador e amante do simbolismo, debía aproveitar para a súa liturxia algúns deses elementos como signos eficaces de valores sobrenaturais e salvíficos.

O mesmo Cristo usounos e comunicoulles virtudes secretas en orde á vida sobrenatural. Por exemplo: a auga no perdón, a saliva no cego, o hálito no cenáculo, etc. Xesús explotou o seu simbolismo nos seus discursos e parábolas: a luz, sal, vide, gran de mostaza, cizaña, etc.

Cales son?

a) A luz

De todas as obras da creación, a luz parece ser a máis excelente. Con ela empezou Deus a adornar o mundo. É a máis fermosa das creaturas naturais e dela beben a beleza todas as demais. Coa luz honraron os israelitas á divindade, por exemplo, levándoa ao Tabernáculo de Moisés e logo ao templo de salvación e fabricando para o seu uso lámpadas de gran prezo e suntuosos candelabros. Os mesmos pagáns, para os templos dos seus deuses e nas súas festas. Na Vixilia Pascual dásenos a clave. A Igrexa bendí a luz sacándoa do novo lume e introdúcea á igrexa co cirio pascual. A luz, por tanto, representa e rende tributo a Xesucristo, Luz do mundo. A luz é figura dos anxos, aparecidos con frecuencia envolvidos en celestiais resplandores, e tamén das almas xustas pola súa pureza e fe radiantes.

b) O lume

 É dos elementos máis misteriosos e terribles, ao mesmo tempo. Sen el, apenas se podería vivir. É forza que queima e aluma, mata e vivifica, destrúe e purifica. Sobrecogidos de espanto as tribos salvaxes adorábano como a unha divindade. A Igrexa utiliza constantemente o lume para os seus ritos:

 Co lume anuncia a resurrección de Cristo, o Sábado Santo na noite da Vixilia Pascual.

No incensario, lume e incenso simbolizan o fervor da oración e a entrega da nosa vida, que se vai consumindo aos poucos como suave perfume en honra a Deus.

c) A auga

É un dos elementos máis indispensables para a vida, e henchido de simbolismo. Ao principio do mundo, o Espírito de Deus acariñouna co seu sopro como elemento de fecundidade; eran augas repletas de vida vexetal e animal. E Xesús a santificó co seu contacto nas correntes do río Xordán. A auga co crisma forma parte da materia do Bautismo. Nos ritos xudeus úsase para as ablucións e lustraciones. A Biblia está chea de fontes, de pozos; e coa auga do diluvio quixo Divos limpar a maldade da terra. E Xesús do seu costado aberto fixo brotar “sangue e auga”. E a súa auga calma sempre a sede .

d) Saliva

Xesús usouna para curar a un sordomudo e ao cego de nacemento. Os santos Pais considerábana como símbolo da sabedoría; a liturxia usouna tan só no Bautismo, mollando nela o nariz e oídos do bautizado, dicindo: Epheta, Abrídevos. Así reproducía o xesto de Xesús ao curar. Desta maneira, eses órganos están xa habilitados para ouvir con gusto a Palabra de Deus e aspirar o perfume da santidade. Dada a sensibilidade dos tempos modernos, o novo ritual do bautismo suprimiu o uso da saliva.

e) Aire

O sopro do Creador infundió vida ao home. E o de Xesús resucitado comunicou aos apóstolos o Espírito Santo. Por séculos, figurou no rito bautismal o sopro como signo de expulsión de Satanás, da alma do bautizado.

f) Aceite

Para a vida corporal, é alimento, medicamento e condimento. Fortalece, suaviza, axiliza os membros e, cando é lexítimo aceite de oliva, aromatiza canto toca. Na vida espiritual, simboliza tamén isto: fortaleza espiritual e corporal, valor curativo e conservativo de carácter espiritual, efusión da graza, santificación e inhabitación do Espírito Santo e testemuño cristián, comunicación do poder divino e consagración de obxectos sacros. E por iso úsase como materia nalgúns sacramentos:

No bautismo, o óleo dos catecúmenos colócase no peito. Simboliza a fortaleza e a axilidade espiritual.

O crisma componse de aceite e bálsamo. Úsase no bautismo, confirmación e consagración de sacerdotes, bispos, cálices, altares, patenas, Igrexas. Todo cristián ten que exhalar o suave cheiro da santidade, o suave cheiro de Cristo, como di san Pablo. Na ordenación sacerdotal se ungen as mans; na episcopal, a cabeza.

Este xesto fálanos da transmisión do Espírito Santo, o cal se penetra no interior do ungido, toma posesión del e convérteo en instrumento seu. A unción da cabeza significa a chamada a novas responsabilidades: o bispo terá na Igrexa tarefas directivas que o ocuparán a fondo .

Óleo dos enfermos: vehículo para a graza divina, e para a saúde do corpo e da alma.

g) Cera de abellas

Úsase para a iluminación propiamente litúrxica, é dicir, para as Misas e demais sacramentos e sacramentales. A vela acesa serve para simbolizar a Cristo-Luz do mundo e significar a fe e a oración dos fieis en presenza do Señor.

h) Pan e viño

Son a base do alimento corporal do home. Simbolizan, ao converterse en verdadeiro Corpo e Sangue de Cristo, que a Eucaristía é alimento indispensable de todos os cristiáns. Son os signos do sacrificio do seu corpo e sangue como manxar espiritual da alma. O pan, feito de moitos grans, e o viño, de moitos acios, son símbolo da unión íntima entre os cristiáns. Simbolizan tamén a unidade da Igrexa e dos cristiáns con Cristo e entre si, pois compartir o mesmo pan e o mesmo veu son signos de fraternidade, amizade e unidade

i) Sal

 que sazona e preserva, deixouse optativo na fórmula ritual da bendición da auga lustral como remedio para pór en fuga os demos e escorrentar enfermidades. Tamén se usou no bautismo, colocando uns granitos sobre a boca do bautizando.

j) Cinza

É símbolo da caducidade da vida e de todo o material, e, polo mesmo, símbolo da dor, da penitencia, do arrepentimento, dunha gran aflición. Na Biblia a expresión “cubrirse de cinza e de cilicio” é sinónimo de amarga penitencia e de moi gran duelo. A Igrexa pónnola o día do mércores de cinza en sinal da humildade cristiá e como peza do perdón que se espera.

k) Incenso

A nosa vida tense que queimar en honra a Deus, dando suave aroma. Nas solemnidades se inciensa o altar e os santos, a cruz e o Santísimo Sacramento en sinal de respecto e veneración. Se inciensa ao sacerdote como representante de Deus, e aos fieis para lembrarlles que, como pobo santo e sacerdotal, son concelebrantes e non só espectadores. Ademais, purifica o templo e elévanos a Deus.

l) Flores

As flores naturais que adornan o altar e os santos significan festa, alegría, exultación piadosa. En tempo de coresma, tempo forte de penitencia e austeridade, aínda que se poden pór algunhas plantas, non debe haber, con todo, flores nas igrexas, exceptuando o terceiro domingo de coresma, domingo do Laetare, e as solemnidades e festas que caen en coresma.

m) O son (campaniña)

Para a atención piadosa e unión de corazóns da asemblea participante. Úsase no momento da consagración nas santas misas, para centrar a atención dos que participan na celebración eucarística.